Mizaç; hem psikolojik hem de fizyolojik yapının mizaç üzerindeki etkisi açıdan eski çağlardan beri tartışılan bir fıtrat niteliğidir. Bizim ele alacağımız yönü itibariyle ve en basit tabiriyle HUY veya HUYLAR diyebiliriz.
Bu geniş konuyla ilgili olarak ortak nokta birleşen ve iki kısımda toplanan tanımları şöyle özetleyebiliriz:
Birincisi : İrade dışı olan mizaç ; doğuştan sahip olunan özellikler, yetenekler ve davranış eğilimleridir. Bunların her biri insanın tabiatına ait özelliklerdir.
İkincisi: Tercihler, yaşam tarzı ve etkileşimlerle elde edilen ve ikinci tabiatı diyebileceğimiz karakterin oluşumudur. Böylelikle mizaç, hilkat altyapısı üzerine tercih edilen ve etkileşimde bulunulan şeylerin özelliğine göre şekillenip kendini gösterir.
Bu bağlamda yaratılış ve fıtratın mayası itibariyle mizaç nitelik ve takdir ölçüsünde adil bir denge üzerinde var edilmiştir.
Bununla birlikte, Üst, Orta ve Alt seviyelerde bulunabilme yapısına sahip olarak:
iyi ve kötü şeyleri bir birinden ayıt edebilmenin akıl gücü,
Tehlikelerden korunmak, savunmaya sevk eden kuvvet duygusu,
Yemek, içmek, iştiha, bedeni isteklere yönelik, şahsi menfaat duygusu gibi düşünce, tasarım, niyet özelliği olan hareket merkez kuvvetleri tercihler ve eylemler noktasında serbest bırakılmıştır.
Bu donanımın bulunduğu katmanlardaki özelliklerinin bilinmesi, denge noktası niteliğine göre davranılması ve doğru istikametin tesis edilmesi hayat kalitesi anlamına gelir.
Çünkü bu duygularla yapılan tercihler ağırlık merkezinin yerini değiştirip, eğilim ve fiillerin yönünü belirler.
Mizacın ham hali iyi ve kötüyü idrak etme bilincinde değildir. Ancak işlenmeye hazır hayata ait kabiliyetler bütünüdür.
Yaratılış özelliğine bağlı gelişim noktasında değişime açık olup, çeşitli huylar kazanma eğilimindedir. Bu yatkınlık ise; eğitim, telkinler, yönlendirmeler, kıyas ve ispatlamalar gibi hususların deneyimselliğinde biçimlendirilebilir.
Her insanda olan fıtri eğilimler, yaşamsal edinimler, karakteristik özellikler, zayıf ve güçlü yönleri ile kendi içinde bir denge oluşturabilecek mahiyettedir.
İradeyi besleyen hakikat analizleri, lehinde ve aleyhinde olanları ayırt edebilmenin akli özelliği, temizlik, masumiyet ve şefkati barındıran kalp penceresi, ruhun pak niteliği, insanın hevesi ile yönlendiği zararlı şeylerin önünü kesebilir ve onu iyilik güzelliğe sevk edebilir.
Böylelikle sağlıklı, dengeli bir mizaç olumsuz etkenlerden korunabilir.
Yine bununla birlikte, insanın zaaflarının galip gelmesi, eğilimler ile dengenin bozulması, iniş çıkışlardaki ağırlık etkisi, etkileşimlerin türü ve baskısı, savunma hattını kırabilir. Ortaya çıkan olumsuz tesir havası tüm asabı abluka altına alabilir. Hatalar meydana gelebilir.
Ve mizaç bu enkaz altından inanç ve umutla çıkamaz ise, mağlup hislerin ümitsizliği ile tüm donanımsal niteliğini kaybederek bozulur.
Kendisine mutluluk verecek, yaşantısının iki kapılı tüm menzillerini aydınlatarak asalet ve güven ışığını temin edebilecek zenginliği, benlik tercihleri ile sefalete dönüştürüp yoksulluğa çevirir.
Mizacımızın yapısal niteliğinde olan doğal saflık, birçok faktörlerle çeşitli formlara girmektedir. Her girilen etki alanı fıtratın uygun olmayan şeyleri ret etme ikazı ile karşılaşır. İçine yük olan ve rahatsızlık veren her şey bir yanlışlıktan haber verir. Bu alarm hali kendi dili ile dönüş zamanına işaret eder.
Evet;
Huylar tutkuların bağlandığı direklerdir.
Tercihler huyların nev’ini belirler.
Zaaflar iradenin kırılma noktasıdır.
Mizacın bozulması ve iflah olmaz bir hale dönüşmesinde en büyük etki, düşkünlüklerle göz bağlayan inatçı ve anlayışsızla yapılanmış aymazlık halinin devamıdır.
Çok küçük şeylerle başlayan nice alışkanlıklar, akli pişmanlık ve duyusal iticilik gösterilmez ise bir zaman sonra baş edilmesi güç bir hale dönüşür.
Zaman ve zemin tercihlerimiz ve bu tercihlerle ortaya çıkan yaşam tarzımız, düşünce dünyamızın meşgul olduğu şeyler, takip ettiğimiz konular, izlediklerimiz, ilgilendiğimiz şeyler, tür ve nitelik açısından manevi yapımızı yoran ve üzerimize bir çok ağırlık bırakıp kalbimizi ezen bir yapıya sahiptir.
Oysa varoluşun gerçek formunu korumak ve mizacı doğru ve güzel şeylerle beslemek, yetenekleri iyi sevk edip bu bağlamda bir karakter ortaya koymak ve yıkıntıları onarmak seçkin bir şahsiyet oluşumunda hakiki bir değerdir. Ve buna değer……….
Temperament
Temperament is a quality of nature that has been discussed since ancient times in terms of the effect of both psychological and physiological structure on temperament. In terms of the aspect we will deal with and in the simplest terms, we can call it temperament or temperaments.
We can summarize the definitions on this broad subject, which are united in common and gathered in two parts, as follows:
First: Temperament, which is non-voluntary; innate characteristics, abilities and behavioral tendencies. Each of these are characteristics of human nature.
Second: It is the formation of character, which is acquired through choices, lifestyle and interactions and which we can call the second nature. In this way, the temperament is shaped and manifests itself according to the characteristics of the things preferred and interacted with on the basis of the infrastructure of hilqat.
In this context, temperament has been created on a fair balance in terms of quality and appreciation in terms of the yeast of creation and nature.
However, by having the structure of being able to exist in the Upper, Middle and Lower levels:
The mental power to distinguish between good and bad things,
Protection from dangers, a sense of strength that leads to defense,
The central forces of movement, which are characterized by thought, design and intention, such as eating, drinking, appetite, bodily desires, sense of self-interest, are left free at the point of preferences and actions.
Knowing the characteristics of this equipment in the layers where it is located, acting according to the nature of the balance point and establishing the right direction means quality of life.
Because the choices made with these feelings shift the center of gravity and determine the direction of tendencies and actions.
The raw state of temperament is not conscious of comprehending good and evil. However, it is a set of life’s abilities ready to be processed.
It is open to change at the point of development depending on the characteristic of creation and tends to acquire various habits. This predisposition can be shaped through the experiences of education, indoctrination, guidance, comparison and proofs.
The inherent tendencies, vital acquisitions, characteristic features, weaknesses and strengths of every human being are capable of creating a balance within themselves.
The analysis of truth that nourishes the will, the rational ability to distinguish between what is for and against, the window of the heart that contains purity, innocence and compassion, and the pure nature of the soul can prevent the harmful things that man is driven by his whims and lead him to goodness and beauty.
In this way, a healthy, balanced temperament can be protected from negative factors.
Nevertheless, when human weaknesses prevail, when tendencies are out of balance, when the weight of the ups and downs, the type and pressure of interactions can break the line of defense. The resulting air of negative influence can blockade the entire psyche. Mistakes can occur.
And if the temperament cannot come out from under this wreckage with faith and hope, it deteriorates by losing all its hardware quality with the hopelessness of defeated feelings.
The wealth that could give it happiness and provide the light of dignity and security by illuminating all the two-door ranges of its life, it turns into misery and poverty with its ego preferences.
Natural purity, which is the inherent quality of our temperament, takes various forms due to many factors. Each domain it enters encounters the warning of nature to reject that which is unsuitable. Anything that burdens and disturbs it is a warning of something wrong. In its own language, this state of alarm signals the time of return.
Yes;
Temperaments are the poles to which passions are attached.
Preferences determine the type of habits.
Weaknesses are the breaking point of the will.
The biggest effect on the deterioration of the temperament and its transformation into an incorrigible state is the continuation of the state of stubborn and incomprehensibly structured indifference that is blindfolded by indulgences.
Many habits that start with very small things, without mental repentance and sensory repulsion, turn into something difficult to deal with after a while.
Our choices of time and place and the lifestyle that results from these choices, the things that occupy our world of thought, the subjects we follow, the things we watch, the things we are interested in, are of a type and quality that tire our spiritual structure and leave a lot of weight on us and crush our hearts.
But to preserve the true form of existence and to nourish the temperament with the right and good things, to direct the talents well and to create a character in this context and to repair the ruins is a real value in the formation of an outstanding personality. And it is worth it….
M. Safitürk
